Damian Szcześniak, nowy dyrektor Lasów Państwowych w Pile: las dla ludzi to nie jest puste hasło

W październiku objął pan funkcję dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Pile. Gdzie zaczęła się leśna droga Damiana Szcześniaka?

W miejscu, w którym rozpoczęło się wiele takich dróg, czyli w Technikum Leśnym w Goraju. Później studiowałem leśnictwo na Akademii Rolniczej w Poznaniu, obecnym Uniwersytecie Przyrodniczym. Gdyby cofnąć się jeszcze dalej, to zaczęła się w moich rodzinnych Gębicach i lasach wokół nich. Dobrze czułem się w lesie. Lubiłem podglądać zwierzynę. Byłem też ciekawy pracy leśników. Z edukacją leśną było wtedy dużo gorzej niż teraz, a Lasy nie tak chętnie jak dziś chwaliły się tym, co robią. Zawsze interesowały mnie też polowania, choć sam myśliwym zostałem dopiero w 2000 roku.

Mamy 1997 rok. Damian Szcześniak kończy studia na Wydziale Leśnym Akademii Rolniczej w Poznaniu i co dzieje się dalej?

Kończyłem studia w dość trudnym okresie, niewielu pracowników Lasów odchodziło wtedy na emeryturę nie było więc etatów dla nowych adeptów sztuki leśnej. Do Nadleśnictwa Sarbia trafiliśmy na staż we trzech: kolega Radosław, Jacek i ja. Nadleśniczy przyjmując nas uczciwie wyznał, że na staż nas przyjmie, ale co będzie później, to się okaże, bo nie ma wolnych etatów. Tak się jednak złożyło, że w ciągu roku zwolniły się miejsca pracy i przepracowaliśmy razem w tym nadleśnictwie kilkanaście lat.

Jak potoczyły się dalej losy waszej trójki?

Radosław najpierw trafił do administracji, ale ciągnęło go do lasu. Udało mu się wyrwać z biura i został leśniczym. Pełni tę funkcję do dziś w leśnictwie Jacewko niedaleko Chodzieży. Z kolei Jacek po stażu został w biurze i zajmował się ochroną lasu i gospodarką łowiecką. Był także inżynierem nadzoru i pełniącym obowiązki nadleśniczego. Obecnie jest nadleśniczym Nadleśnictwa Podanin. Ja też rozpoczynałem od biura, gdzie prowadziłem trudny dział jakim jest stan posiadania i urządzanie lasu, zajmowałem się też edukacją leśną, turystyką i lasami prywatnymi. Później zostałem inżynierem nadzoru w Nadleśnictwie Sarbia, a potem zastępcą nadleśniczego. Teraz po 21 latach mojej pracy w Lasach jestem tutaj.

Pana macierzyste nadleśnictwo kojarzone jest z wilkami. Ile jest prawdy o wilkach, które przebywają w Nadleśnictwie Sarbia?

Wilki były tutaj od zawsze. To świetne miejsce dla nich. Duży, zwarty kompleks leśny z niewielką liczbą wsi i miasteczek położonych na jego obrzeżach. Mało jest tu głównych dróg i ludzi odwiedzających las. Wilki znajdują tu potrzebny im spokój i dobre warunki do rozwoju.
Obecnie ich populacja rośnie. Jako leśnicy, codziennie przebywający w terenie, widzimy je coraz częściej. Prowadzimy całoroczny monitoring występowania wilków. Każde spotkanie z wilkiem, każdy zaobserwowany trop czy znalezione odchody odnotowujemy i przekazujemy w ramach rocznych raportów do regionalnych dyrekcji ochrony środowiska. Ułatwia to określenie częstości występowania tych drapieżników, nie można jednak na tej podstawie określić wielkości populacji. Bardzo dobrą metodą określenia liczebności jest tropienie wilka na świeżym śniegu na podstawie ilości tropów, przebiegu tych tropów. Problem polega na tym, że u nas tego śniegu nie ma.

Bardzo dobrą metodą określenia liczebności jest tropienie wilka na świeżym śniegu na podstawie ilości tropów, przebiegu tych tropów. Problem polega na tym, że u nas tego śniegu nie ma

Dlatego bardzo ostrożnie szacujemy wilczą populację na około 200 sztuk.

Jak w ciągu ostatnich 20 lat zmieniała się filozofia urządzania lasów?
Sam proces urządzania lasów niewiele się zmienił. To nic innego jak sporządzanie 10-letniego planu gospodarowania w lesie. Zmienia się jednak cała otoczka jak choćby potrzeba uwzględnienia trwałości i ciągłości lasu, a także postawienie na bardziej na naturalne sposoby odnowienia lasu. Kiedyś rzadziej stosowano odnowienie z samosiewu. Najczęściej stosowaną metodą zagospodarowania było wycięcie lasu i posadzenie gotowych sadzonek. W tej chwili dużo więcej powierzchni odnawiamy naturalnie. Proekologiczna gospodarka to również pozostawianie kęp starodrzewu na zrębach, po to, by choć w części zachować istniejący ekosystem. Staramy się również zwiększać możliwości lasów związane z pochłanianiem dwutlenku węgla.

Staramy się również zwiększać możliwości lasów związane z pochłanianiem dwutlenku węgla

Jest to polski pomysł na pochłanianie tego gazu przedstawiany podczas konferencji klimatycznej COP24 w Katowicach. Robimy to chociażby przez wykonywanie tzw. podsadzeń produkcyjnych, polegających na sadzeniu młodych sadzonek najczęściej buków i świerków w dolnych partiach drzewostanów najczęściej sosnowych i brzozowych liczących około 40 lat. Dzięki temu uzyskujemy dodatkową zieloną masę powodującą znaczne zwiększenie powierzchni pochłaniania dwutlenku węgla. Tutaj wykorzystujemy genialny mechanizm, który dała nam natura, czyli fotosyntezę. Kolejny ważny temat w naszych lasach to archeologia. Dzięki skaningowi laserowemu i numerycznemu modelowi terenu odkrywanych jest wiele nieznanych dotąd śladów bytowania ludności z początków naszej ery i starszych. Las w sposób naturalny zakonserwował kurhany, mielerze czy grodziska.

Las w sposób naturalny zakonserwował kurhany, mielerze czy grodziska

Posiadając wiedzę na temat ich lokalizacji możemy zaplanować działania tak, żeby to dziedzictwo zachować.

Jakie pomysły na pilskie lasy ma ich nowy dyrektor?

Chcę postawić na ambitną, dobrze wykształconą kadrę, również na ludzi młodych z głowami pełnymi nowych pomysłów na realizację hasła „Dla lasu, dla ludzi”. Na to, żebyśmy byli postrzegani jako firma przyjazna środowisku i przyrodzie. Chciałbym również, by pilska dyrekcja była dyrekcją nowoczesną, znaną z nowych rozwiązań na miarę tych, które już wprowadziła, jak chociażby innowacyjny system ochrony przeciwpożarowej, pierwsze tego typu rozwiązanie w kraju.

Wspomniane wcześniej hasło „Dla lasu, dla ludzi” to hasło najnowszej kampanii promocyjnej Lasów Państwowych. Jak wygląda promocja turystyki leśnej w naszych lasach? Czy tego leśnego turystę trzeba najpierw sobie wychować czyli wyedukować?

Na styku trzech regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych: pilskiej, poznańskiej i szczecińskiej znajduje się największy w Polsce Leśny Kompleks Promocyjny „Puszcza Notecka”. W ramach LKP promujemy zrównoważoną gospodarkę leśną, wspieramy badania naukowe i prowadzimy edukację leśną społeczeństwa. Pokazujemy, że można osiągnąć kompromis między najważniejszymi zadaniami leśnictwa: trwałą i zrównoważoną gospodarką leśną mającą na celu m.in. produkcję drewna, ochroną przyrody, badaniami naukowymi i szeroko rozumianą edukacją. Jednym z naszych pomysłów na promocję nie tylko Puszczy Noteckiej, ale terenu całej dyrekcji są filmy o tematyce przyrodniczej. W tym miesiącu rozpoczęła się emisja cyklu filmów o obszarach chronionych na terenie RDLP w Pile. Pilscy leśnicy naprawdę mają co pokazywać i promować. Ustanowiono tu 27 rezerwatów, obszary Natura 2000 i obszary chronionego krajobrazu, a także 362 pomniki przyrody.

Pilscy leśnicy naprawdę mają co pokazywać i promować. Ustanowiono tu 27 rezerwatów, obszary Natura 2000 i obszary chronionego krajobrazu, a także 362 pomniki przyrody

Nasze lasy to także symbol ochrony polskiej przyrody czyli żubry, które dość licznie występują na terenie nadleśnictw Mirosławiec, Tuczno, Człopa, a ostatnio także Trzcianka. Obecnie stado liczy prawie 300 sztuk i jesteśmy dumni, że ten gatunek jest u nas. Każdej osobie, którą wybiera się do lasu, chcielibyśmy przekazać przy okazji garść ciekawych informacji. Turyści odwiedzający pilskie lasy już teraz mogą korzystać z bezpłatnej aplikacji Pilskie Lasy, która obejmuje turystyczne szlaki rowerowe, piesze i kajakowe znajdujące się w granicach nadleśnictw: Jastrowie, Lipka, Okonek, Płytnica, Zdrojowa Góra, Złotów, Wałcz, Sarbia i Podanin.

Turyści odwiedzający pilskie lasy już teraz mogą korzystać z bezpłatnej aplikacji Pilskie Lasy, która obejmuje turystyczne szlaki rowerowe, piesze i kajakowe znajdujące się w granicach nadleśnictw: Jastrowie, Lipka, Okonek, Płytnica, Zdrojowa Góra, Złotów, Wałcz, Sarbia i Podanin

Ciekawe informacje o terenach leśnych RDLP w Pile znajdą się także w leśnym przewodniku turystycznym, który chcemy wydać w przyszłym roku. Każde z dwudziestu nadleśnictw zaprezentuje w nim kilka miejsc wartych odwiedzenia. Do przewodnika będzie dołączona mapa wzbogacona o leśne elementy, które ułatwią poruszanie się po terenach leśnych. A wędrować po nich będzie coraz łatwiej, gdyż tworzymy wciąż nowe ścieżki piesze, rowerowe i konne. Coraz częściej powstają one przy współpracy z samorządami. Jeżeli chodzi o edukację, to na terenie dyrekcji istnieje dobrze funkcjonującą sieć, którą tworzy pięć regionalnych ośrodków edukacji, pięć ośrodków edukacji i dziesięć punktów edukacyjnych. Można zatem powiedzieć, że w każdym nadleśnictwie na zainteresowanych tematyką leśną czekają edukatorzy gotowi podzielić się posiadaną wiedzą. Wisienką na torcie leśnej edukacji jest otwarte wiosną tego roku Centrum Promocji Lasów Państwowych w Goraju.

Wisienką na torcie leśnej edukacji jest otwarte wiosną tego roku Centrum Promocji Lasów Państwowych w Goraju

Jest to piękne, wyjątkowe miejsce nie bez powodu nazywane Szwajcarią Czarnkowską. Kto był raz w Goraju, to będzie tam często wracał. W Centrum jesteśmy przygotowani, żeby edukować dzieci i młodzież. Posiadamy salę konferencją, salę szkoleniowe, a na sali wystawy przyrodniczej, można się poczuć jak w prawdziwym lesie. Zapraszam więc Państwa do pilskich lasów mających w sobie wiele piękna o każdej porze roku.